مدل های مدیریت دانش که سازمان شما به آن نیاز دارد

مدیریت دانش (KM) یکی از جنبه‌های مهم هر سازمانی است زیرا به اشتراک گذاشتن دانش در هر سازمانی به بهبود بهره‌وری و تصمیم‌گیری بهتر منجر می‌شود.

اما چطور می‌توان این جنبه را پیاده‌سازی کرد؟

چه مدل‌ها یا تکنیک‌هایی برای این کار وجود دارد؟

کدام یک بدرد سازمان ما می‌خورد؟

برای یافتن جواب این سؤالات، در ادامه این مطلب همراه ما باشید.

مدل مدیریت دانش چیست؟

مدل‌ های مدیریت دانش یا KM (Knowledge Management) مجموعه‌ای از اصول، فرایندها، تکنیک‌ها و ابزارهایی هستند که به سازمان‌ها کمک می‌کنند تادانش خود را مدیریت و از آن به بهترین شکل ممکن بهره ببرند. هدف اصلی مدیریت دانش، ایجاد، انتقال و استفاده بهینه از دانش در سازمان است. در این راستا، مدل‌های مدیریت دانش مفاهیم و راهبردهای مختلفی را در پیش می‌گیرند. در ادامه این مقاله تعدادی از انواع چهارچوب‌های مدیریت دانش که به درد کسب‌وکار شما می‌خورد را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

انواع مدل های مدیریت دانش

بیایید به 6 مدل برتر KM  نگاهی بیندازیم:

• مدل فون کروگ و روس
• مدل SECI نوناکا و تاکچی
• مدل Choo Sense-Making KM
• مدل WIIGS KM
• مدل مدیریت دانش ZACK
• مدل‌ سیستم پیچیده و سازمان تطبیق‌پذیر

مدل فون کروگ و روس (Von Krogh and Roos)

مدل فون کروگ و روس (1995) یک مدل معروف در زمینه مدیریت دانش است که توسط ایلیا کروگ و پیتر روس ارائه شده است. این اولین مدلی است که دقیقاً بین دانش فردی و دانش اجتماعی تفاوت قائل می‌شود. در این دیدگاه سازمان را به‌عنوان سیستمی در نظر می‌گیرد که خودش می‌تواند خودش را سازماندهی کند.

در این مدل، ما به سؤالات زیر جواب می‌دهیم:

• چرا و چگونه دانش به کارکنان یک شرکت می‌رسد؟
• چرا و چگونه دانش به سازمان می‌رسد؟
• دانش برای کارمند/سازمان چه معنایی دارد؟
• موانع مدیریت دانش سازمانی چیست؟

مدل نوناکا و تاکوچی یا SECI (Nonaka and Takeuchi)

مفهوم دانش پنهان و دانش آشکار اولین‌بار توسط نوناکا و تاکوچی (1995)  برای طرح‌ریزی نظریه یادگیری سازمانی ارائه شد. این مدل بر خلاف مدل‌های پیشین، بر دو نوع دانش آشکار و نهان، همچنین به نحوه تبدیل آنها به یکدیگر و نیز چگونگی ایجاد آن در تمامی سطوح سازمانی (سطح فردی، گروهی و سازمانی) تمرکز دارد. این مدل به‌طورکلی بر روی فرایندهای اجتماعی و سوشیالیزه کردن دانش فردی، برون‌سپاری برای ایجاد دانش آشکار، ترکیب برای ادغام عناصر مختلف دانش، و داخلی‌سازی برای یادگیری فردی تأکید دارد. در ادامه به تمام مراحل مدل نوناکا و تاکوچی می‌پردازیم:

اجتماعی‌سازی (Socialization):

در این مرحله، دانش فردی به‌صورت ناخودآگاه و از طریق تجارب و تعاملات اجتماعی به دانش سازمانی تبدیل می‌شود. این اجتماعی‌سازی از طریق فرایندهای اشتراک تجربیات و تعاملات مستقیم بین افراد اتفاق می‌افتد.

ایجاد (Externalization):

در این مرحله، دانش اجتماعی که در مرحله اجتماعی‌سازی ایجاد شده است، به شکل نمادها، مدل‌ها یا اطلاعات قابل‌انتقال تبدیل می‌شود. این مرحله بر ایجاد دانش جدید و ابداع نوآورانه متمایز می‌شود.

تبادل (Combination):

در این مرحله، دانش ایجاد شده در مرحله ایجاد، با دانش دیگری که در سازمان وجود دارد، ترکیب می‌شود. این ترکیب دانش‌ها به‌صورت ساختارمند تر و منظم‌تر صورت می‌پذیرد.

داخلی‌سازی (Internalization):

در این مرحله، دانش ترکیب شده به دانش فردی تبدیل می‌شود. این تغییر از دانش سازمانی به دانش فردی از طریق فرایندهای داخلی سازمان و تجربیات شخصی اتفاق می‌افتد.

مدل Choo Sense-Making KM

در مدل مدیریت دانش Sense-Making چو، فرایند درک اطلاعات درون یک سازمان مهم است. این مدل به افراد در درک نحوه تفسیر اطلاعات کمک می‌کند، به سازمان‌ها در تطبیق با شرایط تغییرات و تصمیم‌گیری اطلاعات‌ کمک می‌کند. این مدل به‌ویژه در شرایطی که سازمان دچار ابهام و عدم‌اطمینان فراوان است، بسیار کمکتان می‌کند.

مدل WIIGS KM

کارل ویگ،Karl Wiig می‌گوید: مدل مدیریت دانش، نشان می‌دهد که فرایند مدیریت دانش باید کامل و معقول باشد تا دانش مفید و ارزشمندی ایجاد کند. این مدل برای سازمان‌هایی مناسب است که به دنبال یک چارچوب جامع برای مدیریت دانش خود هستند.

زک مدل (ZACK Knowledge Management)

مدل مدیریت دانش زک (Zack Knowledge Management) یکی از مدل‌های معروف در زمینه مدیریت دانش است که توسط جرج زک (George W. Zack) ارائه شده است. این مدل بر دانش فردی و نقش افراد در ایجاد، انتقال و نگهداشت دانش درون سازمان تمرکز دارد. همچنین باید دقت داشته باشید که این مدل به‌شدت به فرهنگ‌سازمانی حمایت‌کننده، نیاز دارد. پس اگر در سازمان شما چنین فرهنگ‌سازمانی وجود ندارد، این مدل انتخاب مناسبی برای شما نیست.

مدل‌ سیستم پیچیده و سازمان تطبیق‌پذیر

مدل‌ سیستم پیچیده و تطبیق‌پذیر سازمان‌ها را به‌عنوان سیستم‌های پویا و تکاملی می‌بیند که در آن مدیریت دانش یک فرایند پیوسته و تطبیقی است. این مدل‌ سازمان‌ها را به‌عنوان شبکه‌های تعاملاتی در نظر می‌گیرند. برای همین است که این مدل بیشتر بدرد شرکت‌هایی می‌خورد که با تغییرات سریع و عدم‌اطمینان مواجه هستند.

مقایسه مدل‌های مختلف مدیریت دانش

مدل‌های مدیریت دانش برای مدیریت مؤثر دانش در یک سازمان حیاتی هستند. هر مدلی نقاط قوت و ضعف خود را دارد؛ بنابراین سازمان‌ها باید مدلی را انتخاب کنند که به بهترین وجه نیازهای خاص آنها را برآورده کند تا پایگاه دانش داخلی برای یادگیری مستمر تسهیل شود. پس بیایید، به‌صورت خلاصه از مزایا و معایب همه این مدل‌ها برایتان بگوییم.

هر یک از این مدل‌ها از دیدگاه‌ها و مفاهیم خاص خود برخوردارند. انتخاب مدل مناسب به نیازها و ویژگی‌های سازمان، و همچنین توانایی سازمان در پیاده‌سازی آن بستگی دارد. همچنین، باید توجه داشت که استفاده موفق از هر مدل ممکن است نیازمند تغییرات فرهنگی، آموزش، و راهبردهای مناسب باشد.

منابع:

helpiewp , thecloudtutorial, tutorialspoint